Spatie foetsie
Weet je wat ik laatst las? Te koop: berg geitjes.
Mijn hart-voor-dierenhart kwam meteen in verzet, ik stond op mijn achterste benen. Voordat ik er erg in had was er een stapel berggeitjes op m’n netvlies gepoot. Schandalig, dierenmishandeling van de bovenste plank!
Natuurlijk verdween de stapel alweer snel toen ik me in tweede instantie opgelucht bedacht dat het hier niet om op elkaar gestapelde dieren ging, maar om berggeitjes die te koop werden aangeboden. Waarschijnlijk zocht de verkoper gewoon een goed tehuis voor ze.
En zo zie je dan maar weer hoe belangrijk een spatie kan zijn. Het wel of niet gebruiken van een spatie kan een wereld van verschil maken en de betekenis van een woord of zin totaal veranderen. En dat geldt niet alleen voor berggeitjes maar voor honderdduizend andere dingen.
Granen en zemelen
Nog een voorbeeld? Fijne granen pap. Snap jij wat er bedoeld wordt? Ikke niet. Althans, ik weet het niet zeker. Ik kan me voorstellen dat hier een boerenzoon aan het woord is die tegen zijn vader spreekt over de fantastische kwaliteit van de graanoogst. Dan was het trouwens wel beter geweest om even een kommaatje te plaatsen: “Fijne granen, pap!”
Maar wat ook kan, is dat het gaat om fijne granenpap. Dit moet dan wel een heel lekkere granenpap zijn!
En als laatste mogelijkheid heb je dan nog fijnegranenpap. Dat is een pap die bestaat uit fijne granen, in tegenstelling tot grove granen.
Maar wat een gezemel over granen. We moeten het over de spatie hebben. Of juist het tegenovergestelde: geen spatie. Want geen spatie is vrijwel altijd in de meerderheid.
De algemene regel in het Nederlands is dat de verschillende woorden in een samenstelling altijd aan elkaar worden geschreven. Wat een samenstelling is?
Een samenstelling is een woord dat is opgebouwd uit twee of meer woorden die ieder zelfstandig kunnen voorkomen. Berg en geit bijvoorbeeld. Granen en pap. Tuin en broek. Bad en slippers.
Wil je nog meer weten? Er is zelfs een website over dat kleine witte dingetje dat eigenlijk niets is maar toch zoveel! Kijk maar: www.spatiegebruik.nl.
Zo. En nu wil ik dat kreng nooit meer zien. Afgesproken?
Lieve Syl,
als een spatie wordt geëlimineerd door twee woorden die samengaan (samen en gaan bijvoorbeeld, of bij voorbeeld zelf), spat-ie dan uiteen tot er niets (-) meer van over is?
En als we het over een levende taal hebben, waarin een spatie zo‘n abrupt einde moet ervaren, is de overblijvende term dan niet eigenlijk een moordwoord? Of is hier veeleer sprake van doodslag op een teken?
Je hebt het zo eenvoudig uitgelegd, en nu wordt het toch nog gecompliceerd…
Lief broertje, eigenlijk vind ik het niet zo’n gek idee om ‘samenstelling’ te vervangen door ‘moordwoord’. Het spreekt meer tot de verbeelding en de schrijver van een moordwoord zal zich mogelijk bewuster zijn van waar hij mee bezig is. In dat geval is er mijns inziens echter meer sprake van ‘moord met voorbedachten rade’ dan van doodslag… 🙂
Leuk! Een kapper in Enschede had jarenlang een zelfgeschreven bord buiten staan met:
“METEN ZONDER AFSPRAAK”
Elke week liep ik erlangs en ik kon me niet voorstellen dat mensen hun haren lieten opmeten. Wat heb je nou aan die informatie? Totdat ik zag dat er ietsje ruimte zat tussen de t en de e… 🙂
Hahaha, die is ook grappig Anita! Ik weet precies hoe dat gaat; elke keer als je er langsloopt sta je er weer bij stil (figuurlijk dan).
De scheur kalender én ‘Rugge spraak’ van Onze Taal staan er stee vast vol van en dat blijft genieten.
Maar spatie protesten hebben geen zin; wellicht onder invloed van dat nare Engels schrijven velen tegen woordig alles ‘los’.
Maar zelf ben ik er wel eens in getuind, toen ik in gezel schap het etiket op een flesje peren sap las en mij hard op af vroeg waar Hoogstamperen lag.
En wat te denken van het ver schil tussen rijtjeshuizen en rijtjes huizen, terwijl met dat laatste duidelijk het eerste werd bedoeld.
Dat is nou het fijne van taal, dat je er zo lekker om kunt gniffelen.